.
Από την Καθημερινή με τίτλο:
Τα νομικά και πρακτικά προβλήματα της εξόδου μιας χώρας, όπως η Ελλάδα, από την Ευρωζώνη
Της Ρουμπινας Σπαθη
Σε σημαντικές δυσκολίες νομικής, αλλά και οικονομικής και πρακτικής φύσης θα προσκρούσει η προσπάθεια μια χώρας-μέλους της Ευρωζώνης να εγκαταλείψει το ευρώ και να επιστρέψει στο εθνικό της νόμισμα με προοπτική την υποτίμηση του νομίσματός της.
Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει σχετική μελέτη του Πανεπιστημίου IESEG School of Management, που επισημαίνει πως οι ευρωπαϊκές συνθήκες δεν προβλέπουν την έξοδο μιας χώρας από το ευρώ και την παράλληλη παραμονή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η ίδια μελέτη υπογραμμίζει, άλλωστε, τα οικονομικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει μια χώρα όταν θα χρειαστεί να προχωρήσει στις αναγκαίες μετατροπές σε ό,τι αφορά τη μετατροπή οφειλών, δανείων και του εξωτερικού χρέους στο νέο νόμισμα.
Εκτιμά μάλιστα πως τα πρακτικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει θα είναι τέτοια, ώστε μπορούν να αποθαρρύνουν την έξοδο από το ευρώ.
Επισημαίνει ιδιαίτερα πως σε περίπτωση που μια χώρα αποφασίσει την έξοδό της από το ευρώ και επιχειρήσει να μετατρέψει το εξωτερικό της χρέος στο νέο νόμισμα, θα προκαλέσει κύμα προσφυγών εναντίον της από τους πιστωτές της.
Ακόμη, όμως, και τα μέτρα στα οποία θα χρειαστεί να καταφύγει στο εσωτερικό της θα είναι «αμφίβολης νομιμότητας», όπως η απαγόρευση στις εκροές κεφαλαίου που αντιβαίνει τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Από τη στιγμή που μία χώρα, η Ελλάδα για παράδειγμα, αποφασίσει την έξοδό της από το ευρώ και την έκδοση ενός νέου νομίσματος, μιας νέας δραχμής για παράδειγμα, θα πρέπει να παγώσουν οι τραπεζικοί λογαριασμοί με την εξαίρεση όσων λογαριασμών ανήκουν σε άτομα που δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι της χώρας αυτής.
Στη συνέχεια οι λογαριασμοί αυτοί θα μετατραπούν στο νέο νόμισμα με ισοτιμία ένα προς ένα προς το ευρώ εκτός από τους λογαριασμούς όσων δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι.
Το ευρώ θα αντιμετωπίζεται εις το εξής ως συνάλλαγμα.
Η κεντρική τράπεζα της χώρας θα διοχετεύσει στις εγχώριες τράπεζες ρευστότητα στο νέο νόμισμα και θα υποχρεώσει όλα τα καταστήματα της χώρας να δέχονται μόνον το νέο νόμισμα.
Το ίδιο θα ισχύσει για τις πιστωτικές και τις χρεωστικές κάρτες, καθώς και για κάθε είδους ηλεκτρονική συναλλαγή.
Δεδομένου ότι οι λογαριασμοί όσων δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι θα παραμείνουν σε ευρώ, θα χρειαστεί να απαγορευθούν προσωρινά οι μεταφορές κεφαλαίων από τους λογαριασμούς των πολιτών της χώρας σε νέους λογαριασμούς σε ευρώ ή σε λογαριασμούς που θα διατηρούν σε ευρώ οι μη μόνιμοι κάτοικοι.
Χρέη που θα απορρέουν από συμβόλαια μεταξύ πολιτών της χώρας, δάνεια, μισθοί, ενοίκια ή λογαριασμοί θα πρέπει να πληρώνονται στο νέο νόμισμα με τη νέα ισοτιμία του 1:1.
Θα δημιουργηθεί αγορά συναλλάγματος στην οποία θα ανταλλάσσονται τα ευρώ, ή άλλα ξένα νομίσματα, με το νέο νόμισμα της χώρας με την ισοτιμία του ένα προς ένα.
Προκειμένου να αποφευχθούν οι ουρές στις τράπεζες, θα παγώσουν προσωρινά οι τραπεζικοί λογαριασμοί, ενώ κατά παράβασιν της κοινοτικής νομοθεσίας θα επιβληθούν προσωρινά έλεγχοι στις κινήσεις κεφαλαίων και θα τεθούν περιορισμοί στις εκροές κεφαλαίων.
Στο χρονικό διάστημα που θα μεσολαβήσει μέχρις ότου εκδώσει η κεντρική τράπεζα τα νέα χαρτονομίσματα, θα επιτρέπεται η κυκλοφορία των χαρτονομισμάτων του ευρώ που, όμως, θα «σφραγισθούν», ώστε να διασφαλισθεί πως η αξία τους θα αντιπροσωπεύει την αξία του νέου νομίσματος.
Το ίδιο θα ισχύσει και για όσα χαρτονομίσματα του ευρώ θα δίνουν τα ταμεία των τραπεζών ή τα ΑΤΜ.
Η αξία τους θα ανταποκρίνεται πλέον σε εκείνη του νέου νομίσματος και όχι του ευρώ.
Αυτά τα «σφραγισμένα» χαρτονομίσματα θα είναι πλέον τα μόνα χρήματα που θα κυκλοφορούν νομίμως στη χώρα.
Το χρονικό διάστημα που θα δοθεί για να παρουσιασθούν τα χαρτονομίσματα και να σφραγισθούν θα είναι περιορισμένο.
Θα υπάρξουν ασφαλώς πολίτες που θα κρίνουν σκόπιμο να φυλάξουν τα χαρτονομίσματα του ευρώ, προκειμένου να τα ανταλλάξουν αργότερα σε υψηλότερη ισοτιμία.
Σε ό,τι αφορά, πάντως, τα «σφραγισμένα» χαρτονομίσματα, θα αποσυρθούν από την κυκλοφορία όταν θα κυκλοφορήσουν τα νέα χαρτονομίσματα.
Σύμφωνα με την εν λόγω μελέτη, η έξοδος από το ευρώ θα οδηγήσει σε χρεοκοπία την κεντρική τράπεζα όποιας χώρας το επιχειρήσει, ιδιαιτέρως σε περίπτωση ραγδαίας υποτίμησης του νέου νομίσματος προς το ευρώ.
Τα νομικά κωλύματα της εξόδου
Από νομικής απόψεως, η απόφαση για έξοδο από το ευρώ σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συνθήκες είναι εφικτή μόνον αν φύγει ένα κράτος–μέλος και από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η μελέτη του Ieseg επισημαίνει πως, σύμφωνα με τη συνθήκη της Βιέννης, μια χώρα δικαιούται να παραβιάσει ορισμένες από τις προβλέψεις διεθνών συνθηκών που έχει υπογράψει αν ισχυριστεί ότι στο μεταξύ έχει αλλάξει καθοριστικά το περιβάλλον σε σύγκριση με την εποχή που τις υπέγραψε.
H Ελλάδα, για παράδειγμα, θα μπορούσε να επικαλεσθεί την απώλεια της ανταγωνιστικότητας που επέφερε στην οικονομία της το ισχυρό ευρώ, αλλά και την ύφεση, που έχει ανατρέψει πλήρως την ισορροπία ανάμεσα στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του ευρώ.
Σύμφωνα, όμως, με το Ieseg, οι Ευρωπαίοι εταίροι θα μπορούσαν να προβάλουν το επιχείρημα ότι η ύφεση και η λιτότητα που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα οφείλονται ώς ένα βαθμό στις παραβιάσεις του συμφώνου σταθερότητας εκ μέρους της.
