Από το ιστολόγιο techie chan
με τίτλο Η αρχή της καλοσύνης
Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα του να μη μιλάς είναι πως σου επιτρέπει -πέρα από το να χαίρεσαι τις διακοπές σου- να ακούς καλύτερα. Κι ένα μειονέκτημα του να γνωρίζεις τα χαρακτηριστικά της εποχής σου, είναι να μην αντιλαμβάνεσαι πόσο πολύ επηρεάζουν τους άλλους.
Το διάστημα της ημι-κρίσης στην ελλάδα μεταξύ του 2008 και το σκάσιμο του καστελόριζου το 2010, ήταν αρκετά μεγάλο χρονικά για να συνηθίσω εγώ στα μοτίβα της· αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το ίδιο συνέβη και με τους υπόλοιπους. Το ίδιο ισχύει και με ένα πιο σημαντικό και πιο παγκόσμιο μοτίβο, αυτό της καταστροφής των πολιτικών ταυτοτήτων που συμβαίνει εδώ και καιρό αλλά στην ελλάδα θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια αρκετά καλή τουρτίτσα φάγαμε με τον σύριζα το 2015.
Αδειάζοντας το αυγό με το κουταλάκι
Ο μισεά το λέει καιρό πως το να μιλάμε για αριστερά/δεξιά δεν έχει καμία σημασία, καθώς πρόκειται για ένα αδειανό κέλυφος χωρίς ουσία. Ακριβώς διότι αρκετοί γάλλοι και γερμανοί πχ έχουν φάει τις δικές τους τουρτίτσες νωρίτερα. Γι’ αυτό εδώ και κάποιο καιρό προτιμώ να χρησιμοποιώ το δίπολο γκλομπαλίστας/λοκαλίστας· διότι μας επιτρέπει να εξηγούμε το τι συμβαίνει στον κόσμο πολύ πιο ειλικρινώς. Μας επιτρέπει να καταλάβουμε γιατί η καλαμπόρτζικη αλλά λοκαλίστας φράξια του λαφαζάνη στο σύριζα, τελικά αποχώρησε, όταν ντουζίνες ανθρώπων που εκτιμούσαμε δήλωσαν έτοιμοι όσο ποτέ να μετατραπούν σε καθάρματα. Μας επιτρέπει να καταλάβουμε γιατί η παντοδυναμία της Μέρκελ στη γερμανία τρίζει συθέμελα και μας επιτρέπει να εξηγήσουμε τη συμμαχία των αριστερών και ακροδεξιών “λαϊκιστών” στην ιταλία, το brexit, τον Tramp και ένα σωρό άλλα. Πρακτικά δεν πρόκειται καν για κάτι καινοφανές, καθώς ο Πολάνι στον μεγάλο μετασχηματισμό του, μας περιγράφει ακριβώς την ίδια κατάσταση στην βρετανία των μέσων/τέλους του 19ου αι.
Όμως σε αυτό το άρθρο δεν θέλω να μιλήσω για τη μεγάλη πολιτική όπως κάνω συνήθως. Θέλω να μιλήσω για το που αφήνει εμάς και τους ανθρώπους τριγύρω μας, αυτό το άδειασμα του περιεχομένου στην εποχή της σύγχισης και του μεγάλου εγώ. Σε αντίθεση με την ευκολία με την οποία πήδηξα στην ανάλυσή μου από το δίπολο αριστερά/δεξιά στο δίπολο λοκαλίστας/γκλομπαλίστας, κάτι τέτοιο δεν είναι το ίδιο εύκολο να συμβεί και στις προσωπικές μας ζωές. Αυτές ευτυχώς κινούνται ακόμα με πιο αργούς ρυθμούς και άρα παραμένουν “αγκυλωμένες” σε παλιότερα σχήματα· τα οποία όμως εμφανώς δεν μπορούν να τοποθετηθούν στον καινούργιο κόσμο.
Για παράδειγμα τι είναι ένας γνωστός μας που δουλεύει σε μια ΜΚΟ του σόρος βιομηχανοποιώντας την προσπάθεια των μεταναστών να περάσουν στην ευρωπαϊκή γη της επαγγελείας?
Η κάποια άλλη που δουλεύει πέριξ του σύριζα, εξαρτώντας την εργασιακή της ασφάλεια εμφανώς από την πολιτική επιβίωση του αλέξη και της παρέας του?
Η ένας τρίτος που κινείται στον “αναρχικό” χώρο πέριξ των προγραμμάτων ανοιχτού λογισμικού που χρηματοδοτούνται σχεδόν αποκλειστικά από τη CIA?
Κι αν η σούλα φοράει σταυρουδάκι στο λαιμό, είναι σε γενικές γραμμές λιγότερο αξιόλογος άνθρωπος να κάνεις παρέα από τον αντώνη που βγάζει φωτογραφίες στο facebook φορώντας φούστα?
Η απάντηση προφανώς είναι ότι δεν γνωρίζουμε, διότι όλα αυτά τα πράγματα κινούνται σε μια σφαίρα πολύ πέρα από τις παλιότερες σταθερές μας.
Skin in the Game
Ο ταλέμπ στο ομώνυμο βιβλίο του μας προτείνει μια αρχή για να κρίνουμε τα πράγματα που προσπαθεί να ξεφύγει από τα κλασσικά δίπολα. Αυτή την ονομάζει Skin in the game και σημαίνει ότι θα πρέπει να κοιτάμε κατά πόσο αυτοί που μιλάνε έχουν τον κώλο τους εκτεθειμένο σε αυτό για το οποίο μιλάνε και με ποιο τρόπο, πριν βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Νομίζω ότι είναι μια καλή αρχή που μπορούμε να επεκτείνουμε σχετικά εύκολα στην αναζήτησή μας.
Με λίγα λόγια ο κάτοικος της Λέσβου που δεν αντέχει άλλο το νησί του να έχει γίνει στρατόπεδο συγκέντρωσης, είναι περισσότερο αξιόπιστος συνομιλητής παρά την ταμπέλα του ακροδεξιού από κάποιον που κρατάει μια ταμπελίτσα Refugees Welcome στο ελευθέριος βενιζέλος.
Αντίθετα -όπως ξέρουμε και από παλιότερα- κάποιος που δουλεύει για ΜΚΟ που ασχολείται με τα logistics του μεταναστευτικού, γνωρίζουμε πως εξαρτά το καθημερινό του παντεσπάνι από τη συνεχή ροή του εμπορεύματος. Το εμπόρευμα είναι αδιάφορο, το 1999 ήταν μετοχές, το 2004 ήταν δάνεια, το 2007 σπίτια, το 2014 startups και το 2016 μετανάστες.
Όμως παρότι πρόκειται για μια καλή αρχή, είναι εξίσου προφανές πως δεν είναι ικανή να μας προσφέρει όλες τις απαντήσεις, ακριβώς διότι πχ η εφαρμογή της στις επιχειρήσεις (όπου οι μάνατζερς παίρνουν και μετοχές για να έχουν κίνητρο να πάει καλά η επιχείρηση), δεν έφερε απαραίτητα τα επιθυμητά για τους μετόχους αποτελέσματα. Καθώς έψαχνα λοιπόν για επιπλέον κριτήρια στην αναζήτησή μας, έπεσα πάνω σ’ ένα γκράφιτι σ’ ένα αυτοκίνητο που έγραφε το εξής:
If you want to be a rebel in this system, practice kindness
Ως φράση είναι προβοκατόρικη και ελαφρά κοινότοπη, μέχρι τουλάχιστον να κοντοσταθείς λίγο και να προσπαθήσεις να την εφαρμόσεις στις αρχές σου για την αναζήτηση μιας ενάρετης ζωής. Κι εκεί λοιπόν -για εμένα τουλάχιστον- οι περισσότερες από τις παραπάνω περιπτώσεις αυτής της ασαφούς θέσης στον κόσμο λύνονται. Η καλοσύνη -ως απαραίτητη αρχή της ενάρετης ζωής- λύνει πολλούς από τους άλυτους γρίφους και σου επιτρέπει να ξεχωρίσεις τον γραφειοκράτη που βλέπει πχ τους μετανάστες ως εμπορεύματα από τον άνθρωπο που είναι στην ίδια θέση γιατί δεν αντέχει να είναι πουθενά αλλού.
Παρότι εμένα ως οδηγός μου έχει λύσει πολλά προσωπικά προβλήματα κατανοώ γιατί έχει τις δυσκολίες της. Κατ’ αρχήν δεν είναι εύκολα μετρήσιμη ή ορισμένη, αλλά μιλάω για αυτή την καλοσύνη, αυτή την γενναιοδωρία των ανθρώπων απέναντι στους άλλους, την καλή προαίρεση και την προδιάθεσή τους να πράξουν για τους άλλους το ίδιο ή ακόμα και καλύτερα απ’ όσο θα έπρατταν για τους εαυτούς τους. Δεν μιλάμε τώρα για αγγέλους, γι’ αυτό και δεν χρειάζεται να τη συνδιάζουμε με τις μεγάλες πράξεις ή τη θυσία. Η καλοσύνη για την οποία μιλάω εκφράζεται ακόμα και στα μικρά πράγματα, στο πως θα δει κάποιος στο σούπερμάρκετ ότι έχεις γεμάτα χέρια και θα σου ανοίξει την πόρτα.
Φυσικά αυτή η καλοσύνη μπορεί -ειδικά σε αυτές τις μικρές χειρονομίες- να μπερδευτεί με μια τυπική ευγένεια, γι’ αυτό και το δεύτερο πρόβλημα είναι πως πρέπει τον άλλον να τον γνωρίσουμε από κοντά πριν εκφέρουμε την άποψή μας.
Η καλοσύνη δεν μπορεί να φανεί από τα post στο facebook ή το twitter, από τα ρούχα που φοράμε ή από τα μέρη που συχνάζουμε· δεν μπορεί να δηλωθεί στην εφορία ή να γραφτεί στο βιογραφικό μας. Με λίγα λόγια είναι πρακτικά αδύνατο να την ανακαλύψουμε χρησιμοποιώντας όλα τα νέα media τα οποία (από τη φύση του μέσου) εστιάζουν μόνο στην επιφάνεια (γιαυτό και είναι κατεξοχήν χώρος δράσης των idpolitics). Με λίγα λόγια θέλει προσπάθεια και δουλειά και είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμόσουμε την αρχή σε έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Σαν τις ποιοτικές έρευνες πρέπει να μιλήσουμε με τους άλλους κι όχι απλά να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο για το τι κόμμα ψηφίζουν, τι χρώμα μπλούζα φοράνε και τι πιστεύουν για τους γάμους των ομοφυλόφιλων.
Mumbo Jumbo
όπως και με πολλά άλλα θέματα που πιάνω σε αυτό το μπλόγκ, καταλαβαίνω πως επειδή συχνά είμαι έκκεντρος, αυτά που γράφω μοιάζουν λίγο εκτός τόπου και χρόνου· ο μόνος τρόπος για να αποφασίσετε αν η αρχή της καλοσύνης είναι ικανό εργαλείο για να αχνοδείς ποιοι είναι ενάρετοι και ποιοι όχι, είναι να την εφαρμόσετε. Ισχυρίζομαι πως ακριβώς όπως το δίπολο γκλομπαλίστας/λοκαλίστας είναι πιο κατάλληλο εργαλείο από το δεξιά/αριστερά, το ίδιο ισχύει και για την αρχή της καλοσύνης σε σύγκριση με όλες τις επιφανειακές βινιέτες που κρεμάει ο καθένας στον εαυτό του και τους άλλους στη σύγχρονη αγορά των προσωπικών σχέσεων. Και όπως λέει και ο ουελμπέκ, η καλοσύνη είναι κάτι που όλοι χρειαζόμαστε, και κάποιος πρέπει να κάνει την αρχή.
